سنگ بازالت چگونه تشکیل میشود؟
سنگ بازالت چگونه تشکیل میشود؟ سنگ بازالت سنگی دانه ریز و با رنگی تیره است که از سرد شدن گدازه‌های آتشفشانی تشکیل میشود. این سنگ ساختار متراکم و سخت دارد و در صنایع مختلفی مانند ساختمان سازی، کشاورزی و پزشکی کاربرد دارد. در این مقاله نحوه تولید سنگ بازالت، معادن و مکان‌های تولید بازالت بررسی میشود.
سنگ بازالت چیست؟
سنگ بازالت نوعی سنگ آذرین بیرونی است که از گدازه‌های آتشفشانی تشکیل میشود. این سنگ انواع مختلفی دارد. البته بافت سنگ بازالت بادامی و حفره‌ای است. این حفره‌ها با کوارتز که نوعی کانی است پر میشود. این بافت از سرد شدن گدازه‌هایی است که گاز فراوانی دارند و در اثر سردشدن و خروج این گازها حفره‌های بسیاری به وجود می‌آید.
سنگ بازالت چگونه تشکیل میشود؟
معمولا سنگ بازالت در مناقط آتشفشانی یافت میشود. نحوه تشکیل این سنگ مراحلی دارد. این مراحل به صورت زیر است:
ذوب مزمن
در درون زمین دمای بالا وجود دارد به همین دلیل بازالت در آن ذوب میشود. بازالت ذوب شده برای مدتی طولانی در معدن ذخیره خواهد شد.
خروج ماگما
سنگ بازالت از ماگما تشکیل شده است. ماگما در درون زمین وجود دارد و به سطح خارج میشود. این ماگما به هنگام خروج، آتشفشان ایجاد کرده و باعث شکل گیری آن میشود.
سرد شدن و انجماد
هنگامی که ماگما از آتشفشان خارج میشود، با سطح زمین و هوا در تماس است و به آرامی خنک میشود. این انجماد ماگما، سنگ بازالت را تشکیل می‌دهد.
سنگ‌زایی
بعد از سرد شدن ماگما، سنگ بازالت به صورت کوچک و بزرگ تشکیل میشود. سنگ بازالت در طول زمان لایه‌های پشت سر هم را تشکیل می‌دهند.
مکان هایی که در آن سنگ بازالت تشکیل می شود؟
سنگ بازالت در نقاط گرم اقیانوسی، مرزهای اقیانوسی و نقاط داغ زیر پوسته قاره تشکیل می‌شوند.
مرزهای اقیانوسی
عمدتا سنگ بازالت در مرز خط الراس اقیانوس میانی تشکیل می‌شوند. در نقاط گفته شده سنگ های مذاب جا به جا می‌شوند و از گوشته زمین به سطح اقیانوس فوران می‌کنند. فوران‌ها در زیر دریا، باعث تولید گدازه بالشی می‌شوند.
در خط الراس اقیانوس، فوران‌های پی در پی و بسیاری رخ می‌دهد البته این فوران‌ها در عمق آب اقیانوس انجام می‌شوند.
با این حال، ایسلند کشوری است که خط الراس اقیانوس میانی از سطح دریا بالا آمده است. در این کشور می‌توان این فعالیت را مشاهده کرد.
نقاط گرم اقیانوسی
محیط دیگری وجود دارد که در آن مقدار زیادی بازالت تولید میشود. این محیط بالای نقاط گرم اقیانوسی می‌باشد. نقاط گرم اقیانوسی، توده کوچک سنگ مذاب هستند که نقطه‌ای داغ در سطح زمین از طریق گوشته بالا می‌آیند. جزایر هاوایی نمونه‌ای از مناطقی هستند که از آتشفشان های بازالتی در بالای نقاط گرم اقیانوسی ساخته شده اند
زمانی که مذاب در کف اقیانوس فوران می‌کند، بازالت تشکیل میشود. در این نقطه شروع به صورت مکرر فوران رخ می‌دهد و مخروط‌های آتشفشانی بزرگ را ایجاد می‌کند. این مخروط‌ها به اندازه‌ای بزرگ می‌شوند تا یک جزیره ایجاد کنند. برای نمونه جزایر هاوایی از فوران این سنگ‌ها در کف دریا تشکیل می‌شوند. نقطه آغاز فوران‌ها در اقیانوس آرام می‌باشد.
توده های گوشته و نقاط داغ زیر قاره
محیط دیگری در تشکیل بازالت وجود دارد و آن هم محیطی قاره‌ای می‌باشد که در آن گوشته وجود دارد. این گوشته گدازه بازالت را به پوسته قاره و سطح زمین می‌رساند.
این فوران‌ها از طریق دریچه‌ها یا شکاف‌ها نیز ایجاد می‌شوند. در طول میلیون‌ها سال بارها فوران ایجاد میشود بازالت به صورت لایه‌ای و انباشته روی یکدیگر ایجاد می‌شوند.
معادن سنگ بازالت در ایران
این سنگ از معادن مختلفی کشورهای مختلف در حال استخراج است و از معادن استخراج می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
معدن ماکو
این معدن در استان آذربایجان غربی وجود دارد به همین دلیل شهر ماکو به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده است.
معدن هراز
معدن باغ دره لواسان
سنگ بازالت منشوری سربیشه
این معدن در شهر سربیشه استان خراسان جنوبی است و بسیار منحصر به فرد است. سنگ بازالت در این معدن ستون‌های شش وجهی با قطر کم هستند. این ستون ها به دلیل انقباض در اثر خنک شدن ماگما ایجاد می‌شوند.
این اتفاق موجب تولید نیروی کششی در سه جهت موازی با سطح گدازه و با زاویه ۱۲۰ درجه از یکدیگر میشود، که در نهایت ستون‌های منشوری در جهت قائم در توده آذرین شکل میگیرد.
سنگ هایی که در معادن هراز و ماکو تشکیل می‌شوند از نوع منشوری و ستون‌های شش ضلعی هستند.
جمع بندی
سنگ بازالت مزایا و ویژگی های بسیار دارد. از ویژگی‌های آن می توان به دوام، استحکام و مقاومت این سنگ اشاره کرد. در بیشتر صنایع از سنگ بازالت استفاده میشود. در این مطلب گفته شده که سنگ بازالت چگونه تشکیل میشود و مناطق تولید آن در کجا قرار دارد.
